«Παγκόσμια ημέρα γιόγκα»! Η ανακοίνωση της Ι. Συνόδου και η πραγματικότητα για τη Γιόγκα.

Μηνάς Κασιμάτης

Η γιόγκα ως θρησκευτική πρακτική;

21 Ιουνίου 2015: Η πρώτη παγκόσμια ημέρα... «Γιόγκα»! Ελπίζουμε να μη παραλείψατε να την «γιορτάσετε» και βεβαίως ότι θα φροντίσετε να την γιορτάζετε στο εξής κάθε χρόνο!
Υπό αυτήν την νέα εξέλιξη (του να θεσπιστεί δηλ. από τον ΟΗΕ, ανάμεσα στις αμέτρητες «παγκόσμιες μέρες» που μας έχουν κατακλύσει, και μια «παγκόσμια μέρα γιόγκα»), η Ιερά Σύνοδος έβγαλε προ ημερών (16/6/2015) μια ανακοίνωση προς ενημέρωσιν των Χριστιανών, ως όφειλε να κάνει. Φυσικά, «έπεσαν να την φάνε» κατά το κοινώς λεγόμενον, λες και έκανε κανένα έγκλημα, κατηγορώντας την, όπως πάντα σε τέτοιες περιπτώσεις, για «Μεσαίωνα», «σκοταδισμό», «μισαλλοδοξία», «διάθεση να επεμβαίνει σε όλα» και άλλα παρόμοια!

Κατ’ αρχάς, γιά να δούμε την ανακοίνωση της Ιεράς Συνόδου: «Στό πλαίσιο τοῦ σεβασμοῦ τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας, ἡ ὁποία στην Ἑλλάδα εἶναι συνταγματικῶς κατοχυρωμένη καί σε-βαστή, ἀλλά και τῆς ποιμαντικῆς της εὐθύνης για την ἀποφυγή δημιουργίας κλίματος θρησκευτικοῦ συγκρητισμοῦ, μέ αφορμή τήν πρόσφατη καθιέρωση ἀπό τόν ΟΗΕ τῆς 21ης Ἰουνίου ὡς "Παγκόσμιας Ἡμέρας Γιόγκα", ἡ Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ὑπενθυμίζει στό χριστεπώνυμο Πλήρωμα ὅτι: ἡ "Γιόγκα" ἀποτελεί θεμελιῶδες κεφάλαιο τῆς θρησκείας τοῦ Ἰνδουϊσμού, ἔχει ποικιλομορφία σχολῶν, κλάδων, ἐφαρμογῶν καί τάσεων καί ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΕΙ "εἶδος γυμναστικῆς". Ὡς ἐκ τούτου ἡ "Γιόγκα" τυγχάνει ἀπολύτως ἀσυμβίβαστη με τήν Ὀρθόδοξη Χριστιανική Πίστη μας και δεν ἔχει καμία θέση στή ζωή τῶν Χριστιανῶν (Ἐκ τοῦ Γραφείου Τύπου τῆς Ἱερᾶς Συνόδου)».

Ούτε επιθετική ούτε μισαλλόδοξη θεωρούμε ότι είναι η παραπάνω ανακοίνωση, παρά με αυτήν, αναγνωρίζοντας «τον σεβασμό στην θρησκευτική ελευθερία», η Ιερά Σύνοδος ασκεί το δικαίωμά της να ενημερώσει (στα πλαίσια της ποιμαντικής της ευθύνης) τους Χριστιανούς σχετικώς με ένα θέμα, που σε τελική ανάλυση δεν το ανακίνησε εκείνη.

Πέραν όμως αυτού, επί της ουσίας, έχει δίκιο η Εκκλησία ή αδίκως ανησυχεί (και… μας ανησυχεί!); Είναι η Γιόγκα απλώς «γυμναστική» ή -έστω- «χαλάρωση», ή αποτελεί πράγματι θρησκευτική πρακτική ξένης θρησκείας;

Είναι γνωστό ότι γενικώς, η γιόγκα αποτελεί συγκεκριμένη θρησκευτική πρακτική του Ινδουισμού. Οποιαδήποτε έγκυρη εγκυκλοπαίδεια ή θρησκειολογικό λεξικό ή άλλο σχετικό βιβλίο ανοίξει κανείς, θα το διαπιστώσει πέραν πάσης αμφιβολίας. Ειδικότερα θα πληροφορηθεί ότι η Γιόγκα «πρεσβεύει την ένωση της ψυχής με τον Θεό», μέσω συγκεκριμένων μεθόδων, με κυριότερο τον διαλογισμό. Η ίδια η –σανσκριτική– λέξη γιόγκα (Joga) σημαίνει «συνένωση», «συνύπαρξη», «ένωση», υποδηλώνοντας ακριβώς την παραπάνω ένωση της ψυχής με τον Θεό.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι στην συντριπτική τους πλειοψηφία, οι Δυτικοί/«Χριστιανοί» δάσκαλοι της γιόγκα, πιστεύουν –άλλος λιγότερο άλλος περισσότερο– στο «κάρμα», στην «μετενσάρκωση» και σε άλλες θρησκευτικές διδασκαλίες της ιν-δουιστικής θρησκείας. Και αυτοί κάποτε ως απλοί «γυμναζόμενοι» ξεκίνησαν, και τελικά, όταν «προχώρησαν», βρέθηκαν να ασπάζονται συγκεκριμένες ινδουιστικές διδασκαλίες.

Όσο λοιπόν και αν οι υποστηρικτές της γιόγκα ισχυρίζονται (πολλοί καλόπιστα) ότι η γιόγκα είναι απλώς γυμναστική, η πραγματικότητα τους διαψεύδει. Και ακριβώς η σκόπιμη επικάλυψη του θρησκευτικού στοιχείου δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί ως παραπλάνηση των μη ινδουιστών. Είτε κάποιος θέλει να το πιστέψει είτε όχι, όταν κάνει τις συγκεκριμένες σωματικές κινήσεις και –σε κάποιες περιπτώσεις– λέει και το «ΩΜ» ή κάποιο άλλο «μάντρα» (μάντρα = επαναλαμβανόμενη λέξη ή φράση, με ή χωρίς συγκεκριμένο νόημα, η επανάληψή των οποίων επιφέρει την «απομάκρυνση της συνείδησης» του ανθρώπου από τον κόσμο γύρω του), ασκεί θρησκευτική ινδουιστική πρακτική.

 Όπως επισημαίνει ο θρησκειολόγος και νυν Αρχιεπίσκοπος Τυράννων και Πάσης Αλβανίας Αναστάσιος Γιαννουλάτος, το να θεωρεί κανείς την γιόγκα ως απλή γυμναστική, ισοδυναμεί με το εκλαμβάνει τις γονυκλισίες (μετάνοιες) της Ορθόδοξης Εκκλησίας ως γυμναστικές ασκήσεις π.χ. για την εκγύμναση των κοιλιακών!

Κάθε άνθρωπος είναι ελεύθερος να πιστεύει σε όποια θρησκεία θέλει ή να είναι άθεος. Αν έχει επιλέξει να είναι ινδουιστής, πολύ καλώς να δεχτεί να εφαρμόσει και τις ανάλογες θρησκευτικές πρακτικές της εν λόγω θρησκείας. Αν όμως είναι χριστιανός, μωαμεθανός, εβραίος ή άθεος, τότε τι γίνεται; Μήπως η προσπάθεια ορισμένων να τον οδηγήσουν εν αγνοίᾳ του στην εφαρμογή μιας ορισμένης θρησκευτικής πρακτικής, όπως είναι η γιόγκα, έρχεται σε αντίθεση με την ελευθερία της επιλογής του να ανήκει σε διαφορετική θρησκεία ή να είναι άθεος;

Και για να το δούμε διαφορετικά (ενθυμούμενοι την παρατήρηση του Αρχιεπισκόπου Τυράννων), πώς θα αισθανόταν ένας άθεος ή ένας μουσουλμάνος, αν του έλεγαν να πάει σε μια χριστιανική εκκλησία και να αρχίσει τις γονυκλισίες και τις προσευχές, με την πρόφαση ότι αποτελούν «σωματική άσκηση» ή «άσκηση χαλάρωσης»; Δεν θα αντιδρούσε και μάλιστα δικαίως;

Δεν πρέπει λοιπόν η Ιεραρχία να ενημερώσει, όπως έκανε, το χριστεπώνυμο πλήθος, προειδοποιώντας το να μη παρασυρθεί νομίζοντας ότι με την γιόγκα και την αυτοσυγκέντρωση κάνει απλώς μια άσκηση ή μια τεχνική χαλάρωσης, αλλά ότι ασκεί μια θρησκευτική πρακτική, ξένη προς την δική του θρησκεία και παράδοση; Αντιστοίχως, δεν πρέπει να ενημερώσει και τους χριστιανούς γονείς, όταν πλέον παρατηρείται το φαινόμενο, η γιόγκα να εισάγεται ως άσκηση σε παιδικές κατασκηνώσεις και παιδικά προγράμματα γυμναστικής (ενώ έχουν υπάρξει προσπάθειες να εισαχθεί και στα σχολεία, στα πλαίσια του μαθήματος της Γυμναστικής!);

Ως συμπλήρωμα των παραπάνω, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι ακόμα και πολλοί γνήσιοι ινδουιστές δεν αποδέχονται την προβολή-παρουσίαση ενός μικρού μέρους του ινδουισμού, δηλ. την εφαρμογή μερικών σωματικών ασκήσεων, ως ασκήσεων γυμναστικής. Θεωρούν –και έχουν δίκιο από την πλευρά τους– ότι μια τέτοια αντιμετώπιση είναι προσβλητική για την θρησκεία τους.

Η γιόγκα είναι «άσκηση» ή «χαλάρωση»; Ωφελεί την υγεία;

Όπως εξηγεί αναλυτικώς ο ερευνητής Αθλητιατρικής, Χρήστος Ταγαράκης στο ενημερωτικό βιβλίο του «Είναι η Γιόγκα σωματική άσκηση – Γυμναστική; Είναι η Γιόγκα ως μυϊκή άσκηση κατάλληλη για τη βελτίωση της υγείας;» των εκδόσεων Διάλογος (Αθήνα 2000), από το οποίο έχουν αντληθεί και τα περισσότερα στοιχεία του παρόντος σημειώματος, ο κάθε φοιτητής φυσικής αγωγής, που διδάσκεται τις βασικές αρχές άθλησης, μαθαίνει ότι οι αθλητικές δραστηριότητες, οι οποίες αποτελούν την βάση για την βελτίωση της υγείας, έχουν ως κύριο χαρακτηριστικό τους την «δυναμική αεροβίου τύπου αντοχή».

Όμως, οι ασκήσεις γυμναστικής που γίνονται κατά την εφαρμογή των προγραμμάτων γιόγκα είναι στατικές (δηλ. ο ασκούμενος μένει ακίνητος, σε μια στάση, για πολύ ώρα) ή πολύ αργές.

Σύμφωνα με τις έρευνες, η «υποκινητικότητα» (καθιστική ζωή, αργές κινήσεις στην καθημερινότητά μας) αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους σύγχρονους κινδύνους για την δημόσια υγεία, αποτελώντας μια από τις κύριες αιτίες καρδιαγγειακών και εγκεφαλικών παθήσεων. Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, οι ειδικοί συμβουλεύουν να βάζουν οι άνθρωποι στην ζωή τους την «κίνηση», αντικαθιστώντας καθημερινές τους δραστηριότητες (π.χ. χρησιμοποιώντας τις σκάλες αντί για το ασανσέρ κτλ) και να αθλούνται επαρκώς κατά τον ελεύθερο χρόνο τους.

Ως συμπέρασμα των ανωτέρω, προκύπτει ότι στον λίγο ελεύθερο χρόνο που διαθέτει ο σύγχρονος άνθρωπος, «είναι πολύ προτιμότερο (για να βελτιώσει τη φυσική αλλά και την ψυχολογική του κατάσταση), να ασχολείται με δραστηριότητες που θέτουν σε σχετικά έντονη κίνηση μεγάλες ομάδες μυών (π.χ. βάδισμα, ποδηλασία, κολύμβηση, κ.τ.λ.). Αν αντί αυτού κάνει γιόγκα (π.χ. ξαπλωμένος ή καθιστός σε ένα στρώμα), θα προσθέσει περισσότερο χρόνο υποκινητικότητας, στην ήδη καθιστική ζωή του». Γι’ αυτόν τον λόγο, υπάρχει ένας μεγάλος κίνδυνος για την υγεία εκείνων που εσφαλμένως επιλέγουν την γιόγκα στην θέση της γυμναστικής.

Το ίδιο ισχύει και για τους μαθητές: Περνούν πολλές ώρες την ημέρα καθισμένοι στα θρανία των σχολείων και των φροντιστηρίων ή μπροστά στους υπολογιστές και τις τηλεοράσεις. Οι λίγες ώρες σχολικής γυμναστικής την εβδομάδα, που κανονικά θα έπρεπε να αυξηθούν σε καθημερινή βάση, θα ήταν έγκλημα κατά της υγείας τους και της μετέπειτα ανάπτυξής τους, να αντικατασταθούν με «ασκήσεις γιόγκα», όπως κάποιοι ευαγγελίζονται. Γιατί αντί να αυξηθεί ο χρόνος για δραστηριότητες αντοχής και αθλοπαιδιές (π.χ. ποδόσφαιρο, μπάσκετ, κ.τ.λ.), θα πρέπει να περιοριστεί ακόμα περισσότερο με καθιστικές «ασκήσεις» τύπου γιόγκα;

Σε τελική ανάλυση, εάν η γιόγκα ήταν μορφή σωματικής άσκησης, που βελτιώνει την φυσική κατάσταση, θα την εφάρμοζαν γι’ αυτόν τον σκοπό οι ίδιοι οι επαγγελματίες αθλητές για την βελτίωση των επιδόσεών τους, αντί να κοπιάζουν με σκληρές προπονήσεις. Όσοι χρησιμοποιούν την γιόγκα, πέραν των κανονικών τους προπονήσεων, το κάνουν όχι για να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους, αλλά για να χαλαρώσουν, να ξεκουραστούν.

Πώς επιτυγχάνεται αυτή η ξεκούραση; Αναλόγως του είδους της μεθόδου που χρησιμοποιείται (διότι υπάρχουν πολλές), ο «δάσκαλος» καθοδηγεί τους αθλουμένους να συγκεντρωθούν σε ένα συγκεκριμένο μέρος του σώματός τους ή σε ένα αντικείμενο, και στην συνέχεια να κλείνουν τα μάτια για περίπου 10-20 λεπτά. Σε άλλες περιπτώσεις οι αθλούμενοι μπορεί να καθοδηγούνται να φανταστούν ένα όμορφο τοπίο (π.χ. μια λίμνη), ενώ κατά περιπτώσεις χρησιμοποιείται η μέθοδος της επαναλαμβανόμενης λέξης ή φράσης.

Μόλις περάσουν αυτά τα 10-20΄, όπου οι «μαθητές» βρίσκονται σε κατάσταση χαλάρωσης – μισούπνου, ο «δάσκαλος» ξυπνάει πλήρως τον οργανισμό τους με ορισμένες ασκήσεις γυμναστικής. Είναι γνωστό, ως βιοψυχολογικό φαινόμενο, ότι εάν η κατάσταση του μισούπνου έχει την προαναφερθείσα διάρκεια (10-20΄), ο οργανισμός ξεκουράζεται και νιώθει στην συνέχεια πιο «ελαφρύς». Αυτήν την λειτουργία λοιπόν χρησιμοποιούν οι διάφορες μορφές «χαλάρωσης» και μπορεί να τα κάνει ο καθένας, χωρίς να χρειάζεται να το περιβάλει με το ινδουιστικό τελετουργικό περίβλημα.

Όλοι άλλωστε γνωρίζουν από την προσωπική τους εμπειρία ότι, αν για λίγα λεπτά κλείσουν τα μάτια, αποσπώντας τον νου τους από τα προβλήματά τους (δουλειά, εξετάσεις κ.τ.λ.), αυτό έχει ως αποτέλεσμα να νοιώσουν μετά πιο ήρεμοι και ξεκούραστοι, εφ’ όσον μάλιστα μεσολαβήσει η ενεργοποίηση του οργανισμού με ολιγόλεπτες ασκήσεις.

Το βέβαιο είναι ότι η Γιόγκα, ως μέθοδος χαλάρωσης, δεν μπορεί ταυτόχρονα να αποτελεί και σωματική προπόνηση, καθώς χαλάρωση και προπόνηση είναι δύο στοιχεία παντελώς αντίθετα μεταξύ τους.
Κλείνοντας, οφείλουμε να επισημάνουμε το εξής: Ένα σημαντικό ποσοστό εκείνων που διδάσκουν τη γιόγκα ως γυμναστική, δεν είναι απόφοιτοι γυμναστικής ακαδημίας αλλά έχουν παρακολουθήσει κάποια ιδιωτικά σεμινάρια γιόγκα. Συνεπώς δεν έχουν τις απαραίτητες γνώσεις εκείνων, προκειμένου να διδάξουν γυμναστικές ασκήσεις με ασφάλεια για τους αθλουμένους.

Σημ. Όλα τα παραπάνω είναι γραμμένα με απόλυτο σεβασμό και αγάπη προς όσους έχουν επιλέξει να ασχοληθούν με την γιόγκα, και ο μόνος στόχος του κειμένου –όπως άλλωστε και της ανακοινώσεως της ιεραρχίας– είναι η ευρύτερη ενημέρωση των ενδιαφερομένων και όχι κάποιο είδος «κυνηγιού μαγισσών». Ο καθένας, γνωρίζοντας την αλήθεια, μπορεί ελεύθερα να κάνει τις επιλογές του.

πηγή