Cathy Reisenwitz (Μετάφραση Nikos Maris)
Το ότι οι άντρες υπήρξαν μέχρι πρόσφατα πιο πολύτιμοι στην κοινωνία της ελεύθερης αγοράς από ό,τι οι γυναίκες, ήταν μια οικονομική σύμπτωση. Η λεγόμενη πατριαρχία δεν ήταν κάποια συνωμοσία των ανδρών για να βλάψουν τις γυναίκες. Και το μέλλον ίσως μας επιφυλάσσει μια έκπληξη.
Είναι μια λέξη που προκαλεί αναστεναγμούς και βογγητά, ειδικά στους δεξιούς φιλελεύθερους – η πατριαρχία. Οι φεμινίστριες αρέσκονται να ρίχνουν το φταίξιμο για όλα τα δεινά της κοινωνίας σε αυτόν. Στους φιλελεύθερους αρέσει να προσποιούνται ότι δεν υπάρχει. Αλλά θα ήθελα να υποστηρίξω ότι η πατριαρχία είναι πραγματικά μια πολύ σημαντική έννοια για όποιον ενδιαφέρεται για τα οικονομικά.
Τι είναι η Πατριαρχία;
Η Πατριαρχία περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο οι ιδέες σχετικά με το φύλο, συγκεκριμένα για τις επιδόσεις και τις προσδοκίες, αναστέλλουν την οικονομική, εκπαιδευτική και προσωπική ανάπτυξη. Με άλλα λόγια, η πατριαρχία είναι η λέξη για τον συστημικό σεξισμό. Εντάξει, αλλά ο σεξισμός λειτουργεί αμφίδρομα. Στην πραγματικότητα, λειτουργεί με πολλούς τρόπους. Άνδρες, γυναίκες και άτομα με διεμφυλική συμπεριφορά, όλοι βιώνουν σεξισμό. Η καταπίεση προς τους άντρες, όπως τα υψηλότερα περιστατικά αυτοκτονιών, οι διακρίσεις λόγω φύλου σε περιπτώσεις επιμέλειας παιδιών και η υπερεκπροσώπηση του ανδρικού φύλου σε επικίνδυνες θέσεις εργασίας, είναι κι αυτά αποτελέσματα του σεξισμού, ειδικά από την άποψη των προσδοκιών λόγω φύλου. Γιατί λοιπόν έχουμε τον έμφυλο όρο «πατριαρχία» για τον συστημικό σεξισμό;
Επειδή η πατριαρχία περιγράφει ένα σύστημα στο οποίο θεωρείται ότι ο μέσος άνδρας έχει περισσότερη ισχύ από τη μέση γυναίκα.
Τι είναι η ισχύς;
Η ισχύς είναι ένας ευρύς όρος. Αλλά για τους σκοπούς του κειμένου μου, θα μιλήσω για την ισχύ όσον αφορά τις επιλογές. Όσο περισσότερο κεφάλαιο έχετε, τόσο περισσότερες επιλογές έχετε. Το ίδιο ισχύει και για τα δικαιώματα και τις ευκαιρίες. Μέχρι περίπου τη δεκαετία του 1970, οι άνδρες κατείχαν σημαντικά μεγαλύτερη ισχύ από τις γυναίκες, κατά μέσο όρο. Για παράδειγμα, μια Αμερικανίδα δεν μπορούσε να αποκτήσει μια πιστωτική κάρτα στο όνομά της μέχρι το 1972.
Γιατί οι άνδρες είχαν περισσότερη ισχύ ;
Ένας λόγος που οι άνδρες κατείχαν περισσότερη ισχύ μέχρι πρόσφατα είναι ότι οι άνδρες ήταν πιο πολύτιμοι για την οικονομία της αγοράς.
Στη δεκαετία του 1800, το 80% του εργατικού δυναμικού των ΗΠΑ εργαζόταν σε αγροκτήματα . Στη δεκαετία του 1960, το ένα τέταρτο του εργατικού δυναμικού των ΗΠΑ εργαζόταν στη μεταποίηση. Το εμπόριο, οι μεταφορές και οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας αποτελούσαν επίσης το ένα πέμπτο του εργατικού δυναμικού.
Αυτές είναι δουλειές που ανταμείβουν τη σωματική δύναμη και αντοχή, κάτι που οι άνδρες διαθέτουν περισσότερο από τις γυναίκες, κατά μέσο όρο.
Η μεγάλη παρανόηση
Ο μεγαλύτερος μύθος για την πατριαρχία είναι ότι πρόκειται για μια συνωμοσία όπου οι άνδρες έχουν ενωθεί για να αποκλείουν και να βλάπτουν τις γυναίκες. Στην πραγματικότητα, δεν απαιτείται κάποια συνωμοσία. Είναι πιο λογικό να υποθέσουμε ότι οι τράπεζες δεν έδιναν στις γυναίκες πιστωτικές κάρτες, επειδή οι περισσότερες γυναίκες δεν κέρδιζαν τότε τα χρήματα που θα χρειάζονταν για να ξεπληρώσουν τα χρέη τους, παρά επειδή μισούσαν τις γυναίκες.
Ήταν μια οικονομική σύμπτωση το ότι οι άνδρες υπήρξαν πιο πολύτιμοι στην ελεύθερη οικονομία από τις γυναίκες. Ο σεξισμός εκδηλώνεται, ως επί το πλείστον, σε ανθρώπους που ενεργούν ορθολογικά.
Οι περισσότεροι άνθρωποι παντρεύονται, και τα περισσότερα ζευγάρια προτιμούν ο ένας σύντροφος να αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος των οικιακών ευθυνών, κι όχι να αναθέσουν όλες αυτές τις εργασίες σε κάποιον τρίτο επί πληρωμή, ή να τις μοιραστούν ομοιόμορφα. Σε μια οικονομία της αγοράς, όπου η ζήτηση για την εργασία του άνδρα είναι μεγαλύτερη από ό,τι για εκείνην της γυναίκας, τα ζευγάρια που θέλουν να αυξήσουν το εισόδημά τους, θα αναθέσουν στη γυναίκα το μεγαλύτερο μέρος των οικιακών υποχρεώσεων.
Αυτό δεν είναι κάποια συνωμοσία. Είναι απλά άνθρωποι που μεγιστοποιούν το προσωπικό τους πλεονέκτημα στο οικονομικό σύστημα που τυχαίνει να ζουν.
Όταν όμως αυτό το σύστημα ευνοεί τους άνδρες, το αποτέλεσμα είναι η πατριαρχία. Οι άνδρες κέρδιζαν περισσότερα χρήματα και είχαν περισσότερες ευκαιρίες να κερδίσουν χρήματα από τις γυναίκες. Κάτι που τους τοποθετούσε σε θέση εξουσίας έναντι των γυναικών, κατά μέσο όρο.
Τι έπεται
Οι ΗΠΑ (σ.σ. κι ολόκληρος ο ανεπτυγμένος κόσμος) μετατοπίζονται από μια οικονομία όπου οι περισσότεροι άνθρωποι εργάζονται στη γεωργία και τη μεταποίηση, σε μια οικονομία στην οποία οι περισσότερες θέσεις εργασίας αφορούν πληροφορίες και υπηρεσίες.
Οι γυναίκες, από πολλές απόψεις, ταιριάζουν καλύτερα σε αυτές τις δουλειές από τους άνδρες. Οι γυναίκες κοινωνικοποιούνται κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να μπορούν να κάθονται και να ακούν τον συνομιλητή τους, με αποτέλεσμα να είναι καλύτερες στο σχολείο από τους άνδρες, κατά μέσο όρο. Διδάσκονται να αναγνωρίζουν τους άλλους και να δείχνουν ενσυναίσθηση, κάτι που τις κάνει καλύτερες σε ρόλους παροχής υπηρεσιών. Οι γυναίκες έχουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα τα οποία εκτιμώνται ιδιαίτερα στη νέα οικονομία.
Αυτός είναι ένα κομμάτι της εξήγησης που η συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό έχει αυξηθεί δραματικά, την ίδια στιγμή που η μεταποίηση και η γεωργία έχουν συνολικά μειωθεί.
Και αυτή η αύξηση είχε έναν θετικό αντίκτυπο στην οικονομία.
Ενώ η πατριαρχία μπορεί να είχε νόημα στην προηγούμενη οικονομία, στην νέα οικονομία απλά δεν έχει νόημα.
Οι περισσότεροι άνθρωποι εξακολουθούν να παντρεύονται και τα περισσότερα ζευγάρια προτιμούν ο ένας σύντροφος να αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος των οικιακών ευθυνών αντίθεση με την ανάθεση όλων αυτών των εργασιών σε τρίτους, ή τον ομοιόμορφο διαχωρισμό τους.
Σε μια οικονομία της αγοράς, όπου η ζήτηση για την εργασία της γυναίκας είναι μεγαλύτερη από ό,τι για την εργασία του άνδρα, το ζευγάρι που θέλει να είναι πιο πλούσιο θα αναθέσει στον άνδρα το μεγαλύτερο μέρος των οικιακών υποχρεώσεων.
Αυτή η μέρα πλησιάζει. Σήμερα, οι άτεκνες γυναίκες στις πόλεις κερδίζουν περισσότερα από τους άντρες ομόλογούς τους. Σε πολλά μέρη των ΗΠΑ, δεν υπάρχει διαφορά αμοιβών ανάμεσα στα φύλα για τις άτεκνες γυναίκες. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2025, η μέση γυναίκα θα ξεπεράσει τον μέσο άνδρα.
Θα είναι ενδιαφέρον να δούμε το πώς τα άτομα μεγιστοποιούν το προσωπικό τους πλεονέκτημα, όταν τυχαίνει να ζουν σε ένα σύστημα που πραγματικά ενδυναμώνει τις γυναίκες.
------------------------------------------------------------------
Άρθρο της Cathy Reisenwitz, που δημοσιεύτηκε στις 4/11/2016 από το Foundation for Economic Research.
Η Cathy Reisenwitz είναι συγγραφέας με έδρα την Waghington. Είναι αρχισυντάκτρια του Sex and the State και γραπτά της έχουν δημοσιευτεί στο The Week, στο Forbes, στη Chicago Tribune, στο The Daily Beast, στο VICE Motherboard, στο περιοδικό Reason, στο Talking Points Memo και σε άλλες εκδόσεις.